دمبا و تگرگ 

نوشته : مهدی افضل

                    ذببح گفت. کم فروغی. به احترامش کلاه از سر برداشتم. گفت نگفتم که با سر طاست بتابی. گفتم سوژه هایم ته کشیده.       پاییز بود و چوپانان بود و هوای کم نظیرش. با کوچه های خلوت و خانه های خالی که بوی گرد و خاک میداد و کهنگی و بوی سکوت. و من بودم به دنبال دستمایه ای برای نوشتن در و دیوار. دشت و خیابان را با نگاهم می کاویدم تا شاید از اعماق تاریخ این سرزمین موضوعی درخور نگاشتن بیابم. دشت را خالی از سبزه و غرق در خار دیدم بسیار تاسف خوردم. باغهای مصفا و کوچه باغهای معطر از عطر شکوفه ها ی دیروز کجا و ویرانه های پر از خس و خاشاک امروز کجا.      وقتی به خیالم مجال جولان میدادم و صاحبخانه ها و زارعین فقیدی را که دشت به همتشان گلستان می شد را بخاطر می اوردم همه چیز دلتنگ کننده بود و بغض اور.                             یکی گفت. چوپانان بی نوروز شد و قبل از انکه من شعر . ز محرم که گذشتی بودت ماه صفر.      دو ربیع و دو جمادی ز پی یکدیگر .    رجب است از پی شعبان رمضان و شوال.     پس ذیقعده و ذیحجه شده سال تمام.    را مرور کنم و ایام سوگواری را برای نوروز بیابم.  گفت. زیاد به مغزت فشار نیاور . نوروز براتی را گفتم نه نوزوز باستانی. ان کس که تعارفش به خرد و کلان. زن و مرد این بود. غصه نخور هر وقت انشالله مردی من یک قبر گل و گشاد برایت می کنم.      فوت کرده بود .انا للاه و انا الیه راجعون.

جمعیت زیادی متوفی را تشییع کردند و من در خیل تشییع کنندگان که در محوطه غسالخانه گرد امده بودند و فریاد عزا از طایفه نسوان بلند بود به چوپانان نگاه میکردم. منظره چشم نوازی داشت. خدایشان بیامرزد معماران این روستا را. براستی همه چیز همانند مهره های یک پازل در جای خود قرار دارند. ایا برای قبرستان به غیر از محل فعلی جای مناسبتری میتوان برایش متصور بود.      یکی گفت. چوپانانی ها از مرده میترسیدند و به همین دلیل قبرستان را دور از ابادی قرار دادند یاد نقل قولی این باور را برایم تقویت کرد.   سالها پیش همسر یکی از اربابان که قصد خرید خانه ای در اصفهان داشت . اولین و مهمترین شرطش این بود خانه باید در محلی باشد که از پشت بامش تخت فولاد پیدا نباشد. اما خوش باورانه است که انتخاب این محل ناشی از ترس باشد.                               گرفتار این افکار بودم که دایره المعارف چوپانان .حاج عباس کنارم نشست اندیشه اش پرکشید و گذشته های دور. را که کمابیش در تاریکی زمان گم شده بودند کاوید و اینگونه بخاطر

 اورد. بیاد می اورم اولین کسی که در چوپانان فوت کرد . غریبه بود. من هفت.هشت ساله بودم. چوپانان هنوز قبرستان نداشت. میت را روی تخته سنگی که روی جوی اول خیابان دشت قرار داشت غسل دادند. شورای اربابان تشکیل شد. دستور جلسه تعیین محل قبرستان بود. یکی دهنه شغالو را پیشنهاد داد. حاج محمد بزرگ گفت.انجا خطر سیل دارد. دیگری محل زیارتگاه . امامزاده فعلی.  را پیشنهاد داد. حاج محمد گفت. انجا هم سربالاست و هم زمانیکه باد از شمال بوزد .از روی مردگان بروی زندگان میوزد. و ادامه داد من پاتلو .محل فعلی. را پیشنهاد میکنم زیرا سرازیر است و اموات هم رو به قبله تشییع میشوند. همگان پذیرفتند و اولین میت روی دست تشییع کنندگان به طرف پاتلو تشییع شد مرگ حق است لاالاالاالله.                      گفتم از حاج محمد بیشتر برایم بگو چهره پر چینش بخنده از هم گشوده شد و گفت. بزرگواری خردمند بود. بلند بالا و رشید با قلبی ریوف او پالتویی بلند و خوش دوخت میپوشید و کلاه شاپکا بسر میگذاشت و همه روزه طلوع افتاب را در دشت میدید و از همه ی دشت بازدید میکرد و وقتی بجمع اربابان می پیوست به همه چیز دشت اگاه بود. معایب را تذکر میداد و کاستی ها را به شور میگذاشت.

راوی خوش سخن ما به اینجا که رسید ساکت شد. نگاهم کرد و وقتی دریافت که من با چه حرص و ولعی به حرفهایش گوش میدهم در اندبشه فرو رفت. به چشمانش نگاه کردم اعتماد بنفس در انها موج می زد و از چهره اش جهاندیدگی می تابید.چیزی نگذشت که چهره اش با لبخندی روشن شد و گفت. از رضا حسن برایت میگویم بعد از عید بود و جنگ جهانی دوم بود و قحطی شد ممکن بود بعضی از شترداران جسارت بخرج بدهند و بدور از چشم ژاندارمها چند بار گندم از جلگه ورزنه اصفهان بیاورند و نیمه های شب در سیلوهای مغازه داران چوپانان تخلیه و رد شتران را با بوته ای خار پاک کنند تا گزک بدست ژاندارمها نیفتد . گرسنگی بیداد میکرد. مردم برای سیر کردن شکمشان

به یونجه و مورچه و پرپولوک و سلم روی اوردند. با سه قسمت از اینایی که گفتم و یک قسمت ارد جو خمیر میکردند و نان می پختند و با ان شکمشان را سیر میکردند. بودند کسانیکه شبها سنگ به شکمشان می بستند به هر جان کندنی روزها گذشت تا اینکه خوشههای جو مغزدار شد دشت قرق شد و مردم از مورچه و یونجه محروم شدند.روزگار به سختی میگذشت روزی رضا حسن با دیدن جوان همسایه اش که برای چیدن دسته ای یونجه به دشت رفته بود و دست خالی برگردانده شده بود. با مایه ای مهیا به تمنا و شاید خروشی فروخورده نزد اربابش میر سید علی رفت وگفت ِ ارباب گرسنگی رس مردم را کشیده. مردم برای سد جوع بیابان را از تل جنگا تا کوچه زرومند و از گود افغان تا چاه غیب. هر انچه دندانگیر بود و خوردنی صاف کردند و اکنون هیچ چیز برای خوردن ندارند. می خواهم سهم مرا از زمینهای جو جدا کنید تا در اختیار مردم قرار دهم. تاهرکس میخواهد دمبا کند. اگر قرار است از گرسنگی بمیریم همه با هم بمیریم. میرسید علی با قبول پیشنهادش او را نزد حاج محمد میفرستد. در این بین میرکریم که نوجوانی کم سن و سال بود میگوید سهم مرا هم در اختیار مردم قرار دهید. حاج محمد با شنیدن حرفهای رضا حسن. بند خود را ازاد میکند و به تبعیت از او دیگر مالکان. و اینگونه دشتبانهای کمکی از دشت فراخوانده میشوند و قرق از دشت برداشته میشود به این شرط.   چیدن خوشه های جو برای درست کردن دمبا ازاد است و حلال. اما درست کردن ارد اسِرک ممنوع است و حرام چیزی نگذشت شاید کمتر از یک هفته دقیقا 33 روز بعد از عید بود که چند پشته ابر سیاه که در افق شناور بودند مجتمع شدند و ناگهان تگرگ باریدن گرفت45 سانتیمتر تگرگ بارید رورواو ها پرشد. تگرگهایی به اندازه یک گردو. یکی از انها پیشانی مرا شکست. هیچکس فکر نمیکرد در دشت بوته ای سر پا باشد. اما کار خدا دشت خشک بود. پایه از روی کوه دشت امده بود و از روی کوه اره دره ای رفته بود بی انکه صدای پایش را دشت شنیده باشد حاج عباس نفس بلندی کشید و گفت پاداش کار خیر اربابان همانند چتری از محصولات دشت محافظت کرد اینهم خدا شناسی و ادامه داد اگر نمیتوانی برای فرزندانت ملکی باقی بگذاری سعی کن شاید نام نیکی بتوانی.   مهدی افضل فروردین 98

بارندگی بسیار خوب در چوپانان وادامه بارندگی

پنج میلیون مترمکعب آب در خور و بیابانک ذخیره شد

اصفهان - ایرنا - در پی بارندگی های 48 ساعت گذشته در خور و بیابانک پنج میلیون متر مکعب آب در سازه های آبخیزداری این منطقه ذخیره شده است.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خورو بیابانک روز سه شنبه در گفت و گو با ایرنا بیان داشت: این ذخیره سازی نسبت به پارسال بیش از 200 درصد افزایش داشته است.
مهدی افزود: بیشترین حجم این آبگیری در سازه های بتنی 2 و 3 بازیاب ، وازه و پخش سیلاب جندق ، عروسان گلستان، گرمه، فراخ و گاز بوده است.
وی ادامه داد: بارش‌های امسال همچنین درکاهش ریزگردها تاثیرگذار بود و سبب بهبود کیفیت آب و هوای خوروبیابانک شده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خوروبیابانک ظرفیت سدها و بندهای خاکی خورو بیابانک را 14 تا 20میلیون مترمکعب برآورد کرد و افزود: تاکنون 15طرح آبخیزداری به مساحت 110هزار هکتار در این شهرستان اجرا شده است. 
خاطرنشان کرد: 17طرح نیز با هدف کنترل سیلاب، تغذیه سفره های زیرزمینی و جلوگیری از فرسایش خاک در دست اجراست.
به گفته وی از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون حدود هفت میلیون و 500 هزار متر مکعب آب در سازه های آبخیزداری شهرستان ذخیره شده که نقش موثری در تامین آب آشامیدنی ، تغذیه سفره های آب زیر زمینی و افزایش آب چاه ها و قنات های شهرستان داشته است.
خورو بیابانک با 12هزارکیلومتر مربع وسعت در 420 کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.

قابل توجه پلیس راهنمائی و رانندگی در شهرستانه‍ای نائین و خور و بیابانک

در چند روز گذشته به علت مسافرت های نوروزی ما شاهد اخبار دردناکی از حوادث رانندگی در جاده های اصلی منطقه شرق اصفهان هستیم لذا باید پلیس در این زمینه چاره ای بیندیشد پیشنهاد می شود که بروشورهایی در زمینه خطرات جاده های این منطقه تهیه وروش رانندگی در این منطقه به رانندگان گوش زد شود و این بروشورها در خروجی مکان هایی مانند نائین ٬انارک ٬چوپانان ٬خور ٬جندق  در اختیار مسافران نوروزی قرار گیرد شاید این تذکرات جلو بسیاری از حوادث رانندگی را بگیرد

واژگونی خودرو در جاده انارک به چوپانان یک کشته داشت

اصفهان- ایرنا- واژگونی یک دستگاه خودروی سواری پژو206 شامگاه یکشنبه در 6 کیلومتری جاده انارک به چوپانان از توابع نائین یک تن کشته و 3 تن مصدوم برجا گذاشت.

مدیر هلال احمر نائین شامگاه یکشنبه به خبرنگار ایرنا گفت: پس از اعلام این حادثه به اورژانس یک دستگاه آمبولانس از اورژانس 115 و یک واحد امدادی هلال احمر به محل اعزام شدند. 
ابراهیم عادل زاده نائینی افزود: این حادثه که شامگاه یکشنبه رخ داد موجب کشته شدن یک نفر از سرنشینان این خودروی سواری و نیز مصدوم شدن 3 نفر دیگر شد. 
وی ادامه داد: مصدومان این حادثه برای تکمیل مراحل درمانی به بیمارستان حبیبیان نائین منتقل شدند. 
40 درصد حوادث اعلامی به اورژانس پیش بیمارستانی مربوط به حوادث ترافیکی و از این تعداد نیز 10 درصد مربوط به حوادث جاده ای و 30 درصد مربوط به حوادث ترافیکی شهری است. 
دلیل وقوع این حادثه در دست بررسی است.
شهرستان نائین در 140 کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.

چشمه گرمه (کُنج سو)

منبع : کانال تلگرامی گویش گرمه ای

نگاهی کوتاه به تاریخ ایران و ورود قوم آریایی جداشده از اقوام هند و اروپایی مهاجر نشانگر استقرار آنان درکنار دریاها ، دریاچه ها ، رودخانه ها و چشمه هاست . هزاران سال پیش از اسلام این اقوام مهاجر که بنای زندگیشان بر کشاورزی و دامداری بود چشمه ها را گنجی خدایی مقدس می دانستند و در کنار آنها زندگی یکجانشینی را آغاز کردند . به ویژه در بیابانها و کویرها که آب حکم زندگی آفرین داشت . 

پیشینه نوشته و نانوشته چند هزار ساله روستای گرمه از توابع شهرستان خوروبیابانک استان اصفهان - که خود نیازمند پژوهشی جداست - و چشمه زاینده آن مهر تاییدی بر مطالب بالاست . 

نامی که ساکنین نخستین این روستا برای این چشمه و زمین های پیرامون آن برگزیده اند نیز نشان از وجود تمدنی باستان دارد که در فرصتی دیگر به آن می پردازیم.

این چشمه که از کوهپایه رشته کوهی در شمال روستای گرمه هزاران سال است کام تشنگان را به زلال خویش سیراب می سازد در گویش کهن این روستا " کُنج سو " نامیده می شود که هر دو واژه آن نامی باستانی است.

واژه  " کنج " ریشه ای هندواروپایی دارد به معنی " کندن ، گوشه یا حفر اتاقی در دل تپه ها و کوه ها" و

 " سو " نیز ریشه سانسکریت دارد به معنی " سوراخ " است که در گویش خوری هنوز به همین معنی کاربرد دارد . و در واژه های " سولاخ (سوراخ) ، سوزن " نیز به همین معنی است . بنابر این جمع این واژه به معنی " کندن سوراخ " است و شواهد تاریخی و طبیعی نشانگر وجود دوسوراخ در بالای چشمه کنونی است که در گذشته آب چشمه از آن خارج می شده است و دشت " سَلُر یا سه لر" در کوهپایه شمال گرمه از آن آبیاری می شده است که امروز به دلیل تلاش هایی که برای افزایش آب چشمه انجام شده چشمه به حدود سه متر پایین تر رفته است که موجب خشک شدن یا کم آبی چشمه های بسیاری پیرامون آن شده است از جمله چشمه های " سِرو یا سلخو ، کوهو ، بنوجلّی ، کلاته های تُتگ ،  شهربانو ، همایون و رودخانه رودار(روح دار) " .

در سال های اخیر با تلاش های آقای سیدمازیار آل داوود و احیای بوم گردی که روستای گرمه را به شهرت جهانی رساند ، وجود ماهیانی در این چشمه که پوست های مرده بافت بدن را می زدایند ، این چشمه شهرت

 " دکتر فیش " یافته و میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی سالانه برای دیدن چشمه ، نخلستان ،  دو امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم (ص)  ، قلعه ساسانی ، استودان ها ، دخمه ها و قبرهای زردشتی به این روستا می آیند که موجب رونق اقتصادی و اجتماعی و جغرافیایی نیز شده است . نخل بلند باوری در بالای این چشمه از زیبایی های دیگر طبیعی این چشمه است .۸

به همت مرحوم اسدالله خان عامری این روستا نخستین روستایی بود که در استان اصفهان از آب همین چشمه ، صاحب آب لوله کشی بهداشتی شد ولی امروزه آب چشمه تنها مصرف کشاورزی دارد. به امید آن که زیبایی های سرزمین خویش را بهتر و بیشتر بشناسیم و این گنج های ارزشمند را به آیندگان بسپاریم .

**

استودان : قبرهای زردشتیان که حالت اتاق مانند است و مرده را با زیور و زینت و وسایل شخصی او در آن جا می گذاشتند براین باور که برای زندگی پس از مرگ به آنها نیازمند می شود

سولاخ : باستانی کلمه سوراخ ، این وند در کلمه سنگلاخ نیز وجود دارد

دکتر فیش : دکتر ماهی ، به دلیل وجود ماهیانی که در چشمه کارکرد پزشکی برای پوست دارند

*

منابع پژوهش

 - پژوهش های نویسندگان داخلی :

 دکتر حسن پیرنیا ،دکتر زرین کوب ، دکتر فره وشی 

- پژوهش های تاریخ نگاران خارجی :

هنری فیلد ، گیرشمن ، دیاوف ، کریستین سن ، ریچارد فرای 

- پژوهش های میدانی نگارنده :

 مشاهدات و خاطرات شخصی و پرسشنامه یی از ساکنان روستا و اندیشمندان و پژوهشگران روستا مقیم تهران ، اصفهان ، یزد

دکتر مهدیان عزیز متشکریم

حرکتی شایسته و قابل تقدیر از شورای اسلامی چوپانان به خاطر تقدیر از زحمات پزشک وظیفه شناس و مسئول درمانگاه چوپانان خانم دکتر مهدیان که مدتی را در چوپانان انجام وظیفه نموده است چوپانان آباد نیز به سهم خود از این پزشک دلسوز و وظیفه شناس تقدیر و تشکر می نماید

خداحفظی خانم دکتر مهدیان       

 لحظه ها میگذرد.

آنچه بگذشت نمی آید باز.

قصه ای 

هست که هرگز دیگر .

نتواند شد آغاز.

خداوند منان را شاکرم که بر من منت گذاشت تا بخشی از عمر خودرا در جمع با صفا و پرمحبت شما مردم چوپانان و در خدمت به شما سپری کنم و با وجوداینکه دوران طرح تمام شده بود تصمیم به ماندن در کنار شما داشتم که متاسفانه کامل محقق نشد .به یقین ادعا میکنم در طول این مدت بهره های زیادی در کنار شما عزیزان نصیب من شد. با اعتراف به اینکه جدایی از شما برایم بسیار سخت است ،با امید به اینکه از صمیم قلب قصور اینجانب را بخشیده و بنده را حلال کنید همگی شما را به خداوند بزرگ میسپارم.

به امید درخشش روز به روز چوپانان، الماس خوش تراش کویر

ارادتمند دکتر مهدیان

تقدیرنامه شورای اسلامی چوپانان 

بسمه‌تعالی …وَ مَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا و هـر کـس نفسی را زنـده کـنـد گویا همه مردم را زنده کرده است(مائده 32) حمد و سپاس خدای را که تمام عالم به معرفت او عارف است و به عنایت بی علت او واقف.

 پزشک محترم سرکار خانم دکتر مهدیان

با سلام

  بر خود می بالیم که افرادی پاک نهاد و نیکو سرشت به پشتوانه‌ی توانایی و دانایی توشه گرفته از عِرق ملّی، میهنی و مذهبی در سودای تامین سلامت انسانها همت خویش را به کار گرفته‌اند و مجدانه تلاش می‌نمایند. صحت، سلامت، سعادت و سیادت مسالت داریم و از اینکه با سعه‌ی صدر ، حس نوع دوستی و حُسن خلق و به پشتوانه‌ی دانش روز با همت، حمیت و تلاش جدی و با توجه به شرایط بسیار سخت و صعب با مهارت و دقت نظر نسبت به مداوا در نهایت فرهیختگی و هوشمندی اهتمام ورزیدید، در کمال ادب و ارادت مراتب تشکر و قدردانی خود را به عنوان شورای روستا اعلام نموده و امیدواریم به درجات بالا نائل گردید.

با سپاس و آرزوی توفیقات الهی

شورای اسلامی و دهیاری روستای چوپانان

کشف 30 کیلوگرم تریاک در نائین 
فرمانده انتظامی شهرستان نائین ازکشف و ضبط 30 کیلوگرم مواد مخدر ازنوع تریاک در سه راهی چوپانان خبرداد.
سرهنگ ایرج کاکاوند روز چهارشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: این مقدار تریاک در بازرسی از یک دستگاه وانت عبوری کشف و ضبط شد.
وی اظهارداشت: ماموران پاسگاه چوپانان مستقر در سه راهی چوپانان - اردکان حین کنترل خودروهای عبوری به خودروی یاد شده که قصد دور زدن سه راهی به سمت نائین را داشت مشکوک شدند و آن را متوقف کردند.
فرمانده انتظامی نائین گفت: پس از کشف مواد مخدر سه تن در این ارتباط دستگیر شدند

دهیار عزل شد؟ !